e-Denetim Nedir?

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yürüttüğü e-dönüşümün kapsamı, elektronik ortada taşınan belge sayıları ile her yıl artış göstermektedir. 12 Mart 2021 tarihinde bir ekonomik reform paketi açıklandı. Buna göre, dijitalleşmenin getirmiş olduğu hızlı gelişmelerden faydalanarak denetim süresinin kısaltılması amacıyla Dijital Vergi Denetim Sistemi’nin oluşturulmasına karar verildiği belirtilmiştir. Bu blog gönderisinde e-denetim tanımı, hangi kaynakların elektronik denetime tabii olduğu ve ne gibi faydalar sağladığını öğreneceksiniz.

e-Denetim Tanımı

Mevcut elektronik imkanlar kullanılarak uzaktan erişim yöntemiyle yapılan kontrol sistemlerine e-denetim adı verilmektedir. Elektronik denetim, idari, mali veya yasal sorunların hızlı ve etkili bir şekilde tespiti için denetçilere veya yöneticilere veri sağlar. Bu sayede, denetim süreçlerinin elektronik ortamda hızlı ve kolay bir şekilde yürütülmesine yardımcı olarak çok daha fazla mükellefin denetlenmesini sağlar.

e-Denetimin Kapsamına Giren Belgeler

509 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliğ ve 3 sıra numaralı e-Defter Tebliği ile Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) e-denetim kapsamına giren belgeleri açıklayarak dijital dönüşüm kapsamında önemli adımlar atmıştır. Bunlara göre e-denetim kapsamına giren belgeler aşağıdaki gibidir:

• e-Defter
• e-İrsaliye
• e-Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM)
• e-Gider Pusulası
• e-Sigorta Poliçesi
• e-Döviz Alım-Satım Belgesi
• e-Dekont

Gelir İdaresi Başkanlığı e-belge uygulamalarının kapsamında e-belgenin düzenlenmesi ve muhatabına iletilmesi sırasında bazı analizler yapmaktadır. Bu analizler, mükellefin faaliyet alanı, alım ve satıma konu olan mal ve hizmetlerin türü gibi hususları analiz ederek riskli olarak değerlendirdiği belgelerin muhatabına iletilmesini engellemeye hakkı vardır. e-Denetim’in hayata geçmesi GİB’in anlık olarak denetim yapmasını ve riskli gördüğü belgeleri daha hızlı tespit etmesini sağlamaktadır.

e-Denetim Nasıl Çalışır?

Öncelikle denetleme yapılacak olan sistemde riski alanların belirlenmesi gerekmektedir. Bu alanların belirlenebilmesi için ise idari, mali ve tıbbi prosedürlerin ayrıntılı bir şekilde tanımı ve planı yapılmalıdır.

e-Denetim için veri işleyebilmek için veri madenciliği programlarının satın alınması, risk analiz birimlerinin oluşturulması ve veri kalitesi-veri zenginleştirme-veri entegrasyon yazılımlarının geliştirilmesi gerekmektedir.

Bu noktada, hangi işlemin nasıl denetleneceğine dair standart algoritmaların hazırlanması zorunludur Aynı zamanda idari kurumların da e-denetime uygun altyapı kurmaları gerekmektedir.

e-Denetimin Faydaları Nelerdir?

• Denetim sürecini hızlandırarak denetim süresini büyük oranda azaltır.
• Bilgiye hızlı bir şekilde erişim sağlamaya yardımcı olur.
• Kontrol süreçlerinin daha hızlı gerçekleşmesini sağlar.
• İnsandan kaynaklı hataları azaltır ve insan gücünün verimli kullanılmasını sağlar.
• Somut veriler sunar.
• Raporlama süreçlerinin daha kolay olmasını sağlar.
• Denetimin merkezileşmesini sağlar.
• İdari, mali veya teknik bir hata söz konusu olduğunda hızlı bir şekilde müdahale etme imkânı sunar.
• Maliyet tasarrufu sağlar.
• Standart denetim verilerine hızlı ve kolay bir şekilde ulaşma imkanı verir.
• Planlama süreçlerinin daha kolay yürütülmesine yardımcı olur.